Czy można być w ciąży i mieć okres?
Wiele przyszłych mam zadaje sobie pytanie, czy w ciąży można mieć okres. Warto przypomnieć, że krwawienie miesięczne pojawia się na skutek złuszczania endometrium (błony śluzowej macicy). Ale proces złuszczania zachodzi, jeśli nie doszło do zapłodnienia komórki jajowej. W przypadku zapłodnienia błona śluzowa macicy zaczyna być niezbędna dla prawidłowego rozwoju płodu i nie ulega złuszczeniu. Po zapłodnieniu endometrium przekształca się w tzw. doczesną ciążową (tworzącą matczyną część łożyska), co ułatwia zarodkowi pozyskiwanie substancji odżywczych. Dlatego odpowiedź na pytanie, czy można być w ciąży i mieć okres, brzmi: nie.
W przypadku zagnieżdżenia się zarodka poza jamą macicy dochodzi do ciąży ektopowej (pozamacicznej). Natomiast implantacja w nieprawidłowym miejscu jamy macicy, zwłaszcza w okolicy ujścia wewnętrznego szyjki macicy, prowadzi do rozwoju łożyska przodującego. Zarówno ciążą ektopowa, jak i łożysko przodujące mogą w późniejszym okresie stać się przyczyną nieprawidłowych krwawień.
Krwawienia w ciąży zwykle są powikłaniem, problemem położniczym i to nierzadkim. Szacuje się, że mogą dotyczyć może nawet 25% ciąż[1]. Często wymagają pilnej oceny lekarskiej; postępowanie w takich przypadkach zależy od ustalonego rozpoznania i wieku ciążowego.
Krwawienia i plamienia we wczesnej ciąży
Najczęściej między 8. a 12. dniem od zapłodnienia dochodzi do niewielkiego krwawienia, tzw. krwawienia implantacyjnego, które można czasem pomylić z krwawieniem miesiączkowym, ponieważ pojawia się w podobnym terminie. Jest jednak mniej obfite, trwa znacznie krócej (np. kilka-kilkanaście godzin) i przebiega bez dolegliwości bólowych. Proces implantacji (zagnieżdżenia) zarodka w ścianie macicy powoduje nieraz uszkodzenie naczyń krwionośnych, stąd obserwowane krwawienie lub plamienie. Jeśli nie towarzyszą mu inne, niepokojące objawy, nie powinno budzić niepokoju. Warto zaznaczyć, że ten fizjologiczny objaw nie występuje u wszystkich przyszłych mam. Kobiety, które go doświadczyły, niejednokrotnie są przekonane, że miały „okres” w ciąży.
We wczesnym okresie ciąży najczęściej do nieprawidłowego krwawienia może przyczynić się poronienie, ciąża pozamaciczna lub zaśniad groniasty. Rzadziej za objaw odpowiada polip szyjkowy, nadżerka części pochwowej szyjki macicy lub uraz narządów płciowych.
Niepokojące krwawienia w drugiej połowie ciąży
Według szacunków krwawienia w drugiej połowie ciąży występują nawet u 4% kobiet w ciąży i zwykle wynikają z nieprawidłowości łożyska: najczęściej stwierdza się tzw. łożysko przodujące lub przedwczesne oddzielenie łożyska umiejscowionego prawidłowo[2]. Przypadki tego rodzaju stanowią zagrożenie dla życia matki i płodu i wymagają pilnej interwencji lekarskiej.
Łożysko przodujące oznacza łożysko zagnieżdżone w macicy nieprawidłowo nisko: w obrębie dolnego odcinka macicy (kiedy pokrywa ujście kanału szyjki lub znajduje się w jego bliskim sąsiedztwie). Przedwczesne oddzielenie łożyska natomiast polega na całkowitym lub częściowym oddzieleniu prawidłowo zlokalizowanego łożyska od ściany macicy po 20 tygodniu ciąży. W miejscu przylegania łożyska do ściany macicy tworzy się krwiak (na skutek wynaczynienia krwi). W takim przypadku pojawia się również ból brzucha i wzmożone napięcie macicy[3].
W drugiej połowie ciąży i w okresie okołoporodowym (oprócz wymienionych przyczyn) krwawienie może być spowodowane przez:
- pęknięcie macicy (m.in. rozejście się blizny po cięciu cesarskim);
- rozpoczynający się poród;
- zmiany na szyjce macicy (nowotwór, polip szyjkowy);
- uraz (w okolicy dróg rodnych).
[1] Bręborowicz G. Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, s. 211.
[2] Bręborowicz G. Położnictwo i ginekologia. T. 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015, s. 123.
[3] Panay N, Dutta R, Ryan A, Broadbent J. Położnictwo i ginekologia, Seria Crash Course. Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2006, s. 53-55.
